Cangkriman: Ciri – Jenis dan Contohnya

√ Edu Passed Pass quality & scientific checked by advisor, read our quality control guidelance for more info

Jika kamu berasal dari Jawa Timur atau Jawa Tengah, kata-kata cangkriman ini sudah bukan hal yang asing lagi. Cangkriman selalu identik dengan teka-teki.

Keunikannya, Cangkriman sendiri tidak ada yang mengajarkan. Namun cangkriman berkembang dengan sendirinya seiring perkembangan jaman. Lalu apa sebenarnya definisi dari Cangkriman? Berikut penjelasannya.

Pengertian Cangkriman

Cangkriman asale saka kosakata ‘cangkrim’ sing artine ‘bedhek, badhe, batang, cape’, yaiku sejenis teka-teki. Cangkriman lumrahé kanggo gégojégan. Ana uga cangkriman kang digawé sayembara ing lakon wayang.

Yang artinya, Kata Cangkriman berasal dari kata “Cangkrim” yang berarti menebak teka-teki yang tidak perlu dipikir apalagi dihitung-hitung. Cangkriman Umumnya dipakai untuk bercanda. Ada juga Cangkriman yang dipakai untuk lakon/ jalan cerita dalam cerita Wayang.

Ciri-ciri Cangkriman

  • Wujude arupo Babedhekan kang kudu dibatang ( Terdiri dari tebakan yang harus dijawab)
  • Wujude Cangkriman ora nganggo purwakathi swara utawa bebas ( Berwujud tidak menggunakan frasa ab-ab)
  • Cangkriman uga diarani badhekan ( cangkriman juga disebut tebakan atau teka-teki)

Fungsi Cangkriman

Fungsi cangkriman adalah hanya untuk bercanda dengan sesama teman dengan cara bermain teka-teki dan sekaligus mengasah otak. Selain itu di dunia pewayangan cangkriman juga digunakan untuk sayembara dalam beberapa lakon cerita.

Cangkriman ini juga dapat digunakan sebagai syair tembang sehingga fungsinya lebih banyak dengan makna yang sama yaitu berteka-teki. Itulah kenapa didalamnya ada jenis cangkriman tembang, seperti yang akan kami jelaskan di bawah ini.

Jenis-jenis Cangkriman

Cangkriman Wancahan

Cangkriman wancahan yaitu cangkriman yang diambil dari berbagai inti dari paragraf kalimat. Cangkriman wancah bisa juga diartikan sebagai singkatan atau akronim.

Sebelumnya perlu diperhatikan, wancahan atau singkatan dalam bahasa jawa selalu menggunakan satu atau dua suku kata terakhir saja. Misalnya kata emak menjadi mak, sapi menjadi pi.

Dan biasanya yang disingkat dalam cangkriman wancahan adalah aktivitas atau perihal yang dilakukan sehari-hari dan akrab di telinga.

Cangkriman Pepindhan

Cangkriman Pepindhan yaitu Cangkriman kang ngemu teges pepindahan utawa irib iriban. Artinya, cangkriman pepindhan ialah cangkriman yang mempunyai arti seperti pengandaian dan menyamakan dua obyek berdasarkan sifatnya dalam satu kalimat.

Cangkriman Blenderan

Macam cangkriman bahasa Jawa yang selanjutnya adalah cangkriman blenderan. Cangkriman blenderan yaiku cangkriman kang awujud plesetan pitakonan kanggo ngecoh lawane. Artinya, cangkriman blenderan adalah cangkriman yang berwujud pertanyaan singkat untuk membuat bingung lawan bicara.

Cangkriman Tembang

Sesuai namanya cangkriman tembang adalah cangkriman yang terdapat dalam sebuah syair lagu dalam Bahasa Jawa. Yang akrab ditelinga kita adalah tembang Pucung, akan tetapi tembang lain seperti Asmaradana, Pangkur dan Kinanthi juga memiliki cangkriman.

Contoh Cangkriman

Cangkriman Wancahan

  • Gowang pelot: jagone ana lawang cempene mencolot.
  • Kicak ketan: kaki macak iket-iketan.
  • Langdikum ditasbir: lulang dikum dientas njebibir.
  • Ling cik tu tu ling ling yu: maling mancik watu, watu nggoling maling mlayu.
  • Nituk lersure: nini ngantuk diseler susure.
  • Pak boletus: tapak kebo ana lelene satus.
  • Pak kenthik: tapak teken sithik.
  • Pindhang kutut: sapi mblandhang lukune katut.
  • Pothel kidi: Tompo cemanthel kaki wedi.
  • Rangsinyu muksitu: Jurang isi banyu gumuk isi watu.

Cangkriman Pepindhan

  • Ana piranti sabane ing pawon. Bareng ketiban cecak bisa mabur. Batangane: kalo.
  • Ana gajah numpak becak, ketok apane, batangane: ketok ngapusine.
  • Anake gelungan ibune ngrembyang, batangane: wit pakis.
  • Bapak Demang klambi abang yen disuduk manthuk-manthuk, batangane: onthong.
  • Bocah cilik blusak blusuk nang kebon, batangane: dom.
  • Dicakot bongkote sing kalong pucuke, batangane: rokok.
  • Dijupuki malah dadi mundhak gedhe, batangane joglangan/lobang.
  • Duwe rambut ora duwe endhas, batangane: jagung.
  • Emboke diidak idak anake dielus-elus, batangane: andha.
  • Emboke wuda anake tapihan, batangane: wit pring.
  • Ing dhuwur wayangan, ing ngisor jedhoran, batangane: wong unduh klapa.
  • Ing sadhuwuring lawang ana cecak. Yen cecak iku lunga, lawang iku dadi kewan kang bisa mabur. Apa arane kewan iku? Batangane: lawa.
  • Kebo bule dicancang merang, batangane: buntil.

Cangkriman Blenderan

  • Wong dodol klapa dikepruki. Jawab: maksudnya yang dikepruk bukan orangnya tetapi kelapanya.
  • Wong mati ditunggoni wong mesam-mesem. Jawab: maksudnya yang senyum bukan yang meninggal tetapi yang menunggui.
  • Wong ketiban duren bakal sugeh pari. Jawab: pari maksudnya paringisan karena kesakitan, bukan pari tanaman padi.
  • Tulisane arab, macane saka ngendi? Jawab: saka alas, macane tidak diartikan membaca, tapi hewan macan.
  • Saiki ula-ula ora ana sing mandi. Jawab: ula-ula disini berarti tulang punggung, bukan ulo ular.
  • Sandhal sing dakgawe iki cap ratu. jawab: ratu maksudnya ra tuku, bukan merk ratu.

Cangriman Tembang

  • Cangkriman dalam tembang Asmarandana

Wonten ta dhapur sawiji
Tanpa sirah tanpa tenggak
Mung gatraning wetengbae
Miwah suku kalihira
Nging tanpa dlamakan
Kanthaning bokong kadulu
Rumaket ing para priya

Batangane: Clana

  • Cangkriman dalam tembang Kinanthi

Wonten putri luwih ayu
Tan ana ingkang tumandhing
Sariranira sang retna
Owah owah saben ari
Yen rina kucem kang cahya
Mung ratri mancur nelahi

Batangane: Rembulan

  • Cangkriman dalam tembang Pucung

Namung tutuk
Lan netra kalih kadulu;
Yen pinet kang karya;
Sinuduk netrane kalih
Yeku saratira bangkit ngemah-ngemah
(Hanya mulut; Dan mata dua terlihat; Bila diminta kinerjanya, ditusukkan matanya yang dua, Itulah syarat dia mengunyah).

Batangane: Gunting

fbWhatsappTwitterLinkedIn